Coaching vs mentoring; Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, με αυξημένες απαιτήσεις και ανάγκη για συνεχή εξέλιξη, δύο έννοιες αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα στον επαγγελματικό και προσωπικό τομέα.
Αν και χρησιμοποιούνται συχνά ως συνώνυμα, στην πραγματικότητα έχουν σημαντικές διαφορές που μπορούν να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται κάποιος ως επαγγελματίας ή άνθρωπος.
Ας δούμε αναλυτικά τι είναι το coaching, τι είναι το mentoring, ποιες είναι οι διαφορές και οι ομοιότητες τους, καθώς και ποιο είναι καταλληλότερο ανάλογα με τον στόχο.
Τι είναι το coaching;
Το coaching είναι μια δομημένη διαδικασία υποστήριξης και ανάπτυξης, κατά την οποία ένας εκπαιδευμένος coach βοηθά το άτομο (coachee) να επιτύχει συγκεκριμένους στόχους, να ξεπεράσει εμπόδια και να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του. Η σχέση μεταξύ coach και coachee βασίζεται στην εμπιστοσύνη και στην ισοτιμία.
Ο coach δεν δίνει λύσεις, αλλά με τη βοήθεια ερωτήσεων, ανατροφοδότησης και στοχασμού, ενισχύει τη συνειδητοποίηση και την ανάληψη ευθύνης από τον coachee. Οι συνεδρίες είναι εστιασμένες στο παρόν και στο μέλλον, με στόχο την επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων.
Βασικά χαρακτηριστικά coaching:
Εστίαση στον στόχο
Διάρκεια μικρότερη και προκαθορισμένη
Βασίζεται στην αυτογνωσία και την αλλαγή συμπεριφοράς
Ο coach δεν χρειάζεται απαραίτητα να έχει εμπειρία στον τομέα του coachee
Ισχυρό εργαλείο η ενεργητική ακρόαση και οι ερωτήσεις
Τι είναι το mentoring;
Το mentoring είναι μια περισσότερο καθοδηγητική διαδικασία, όπου ένα άτομο με μεγαλύτερη εμπειρία (mentor) βοηθά ένα λιγότερο έμπειρο άτομο (mentee) να εξελιχθεί επαγγελματικά ή προσωπικά. Η σχέση mentor-mentee είναι περισσότερο μακροχρόνια και βασίζεται στη μετάδοση γνώσης, εμπειρίας και δικτύωσης.
Ο mentor προσφέρει συμβουλές, μοιράζεται εμπειρίες, και πολλές φορές λειτουργεί ως πρότυπο. Αντίθετα με τον coach, ο mentor έχει άμεση σχέση με τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται ο mentee.
Βασικά χαρακτηριστικά mentoring:
Μεγάλη διάρκεια και εξελικτική σχέση
Εστίαση στην καριέρα και την προσωπική ανάπτυξη
Μετάδοση εμπειρίας και σοφίας
Ο mentor έχει εμπειρία στον ίδιο ή παρόμοιο τομέα
Συχνά περιλαμβάνει δικτύωση και συμβουλευτικό ρόλο
Coaching vs mentoring: Bασικές διαφορές
| Χαρακτηριστικό | Coaching | Mentoring |
|---|---|---|
| Ρόλος | Συντονιστής αλλαγής | Καθοδηγητής και πρότυπο |
| Στόχος | Συγκεκριμένοι στόχοι, απόδοση | Μακροχρόνια εξέλιξη |
| Προσέγγιση | Ερωτήσεις και αυτοπαρατήρηση | Συμβουλές και εμπειρίες |
| Διάρκεια | Σύντομη (μήνες) | Μακροχρόνια (χρόνια) |
| Σχέση | Ισοτιμία | Ιεραρχική/καθοδηγητική |
| Αντικείμενο | Απόδοση, αυτογνωσία, αλλαγή | Καριέρα, ηγεσία, επαγγελματική σοφία |
Ομοιότητες μεταξύ coaching και mentoring
Παρότι είναι δύο διαφορετικές διαδικασίες, το coaching και το mentoring έχουν ορισμένες κοινές αρχές:
Ενίσχυση προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης
Σχέση εμπιστοσύνης και διακριτικότητας
Εστίαση στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του
Ενεργή ακρόαση και ενσυναίσθηση
Δέσμευση και συνέπεια
Και οι δύο μέθοδοι συμβάλλουν στο να γίνει κάποιος πιο συνειδητοποιημένος, με αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα στη λήψη αποφάσεων.
Ποιο να επιλέξω; Coaching ή mentoring;
Η απάντηση εξαρτάται από τις ανάγκες σου:
Αν χρειάζεσαι ξεκάθαρη κατεύθυνση σε ένα πεδίο, με πρακτικές συμβουλές και στήριξη από κάποιον που έχει ήδη περάσει αυτό το μονοπάτι, τότε το mentoring είναι για σένα.
Αν έχεις την ανάγκη να αλλάξεις συμπεριφορές, να ανακαλύψεις τις δυνάμεις σου και να πετύχεις συγκεκριμένους στόχους χωρίς να σου “δείξει” κάποιος τον δρόμο, τότε το coaching είναι η ιδανική επιλογή.
Στην πραγματικότητα, πολλές οργανώσεις και στελέχη συνδυάζουν και τις δύο μεθόδους, ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης στο οποίο βρίσκονται.
Εφαρμογή στον δημόσιο τομέα – coaching στο πλαίσιο της ηγεσίας
Το coaching εισέρχεται δυναμικά στον δημόσιο τομέα ως στρατηγικό εργαλείο ανάπτυξης της ηγεσίας και ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των διοικητικών στελεχών. Σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών «Coaching για την ηγεσία» (Ιανουάριος 2024), το coaching εντάσσεται πλέον οργανωμένα σε προγράμματα ενδυνάμωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης, με στόχο τον μετασχηματισμό της διοικητικής κουλτούρας.
Το coaching παρουσιάζεται ως μία στοχευμένη, εξατομικευμένη παρέμβαση για ανώτερα και ανώτατα στελέχη του δημοσίου, η οποία συμβάλλει:
στην αυτογνωσία και αυτορρύθμιση,
στην ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης,
στην καλλιέργεια ενσυνείδητης ηγεσίας,
και τελικά στην αποτελεσματικότερη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και πόρων.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο έγγραφο:
«Το coaching αποτελεί μια στοχευμένη παρέμβαση ανάπτυξης στελεχών, η οποία βασίζεται στην ατομική ενίσχυση και προσαρμογή, με σκοπό την ενεργοποίηση της εσωτερικής δυναμικής του κάθε στελέχους»
(Υπουργείο Εσωτερικών – CoachingFinal.pdf, 2024).
Η εφαρμογή του coaching στο δημόσιο εστιάζει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως:
η ηγεσία με ενσυναίσθηση,
η εστίαση σε αποτελέσματα χωρίς αυταρχισμό,
η ανατροφοδότηση χωρίς τιμωρητική διάθεση,
και η υιοθέτηση μιας “συνεργατικής” και όχι “ιεραρχικής” στάσης.
Σε αντίθεση με το mentoring, όπου η μεταβίβαση εμπειρίας γίνεται από έναν πιο έμπειρο επαγγελματία, το coaching στοχεύει στη διερεύνηση της προσωπικής ταυτότητας του ηγέτη, ώστε η αλλαγή να έρθει από μέσα προς τα έξω. Το έγγραφο του ΥΠΕΣ τονίζει αυτή τη διαφορά, αναφέροντας:
«Στο coaching, η αλλαγή προκαλείται εσωτερικά μέσω προσωπικής συνειδητοποίησης, ενώ στο mentoring μεταδίδεται εμπειρικά από τον μέντορα».
Επιπλέον, στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης, το coaching υποστηρίζει:
τον εκδημοκρατισμό της ηγεσίας,
την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στους οργανισμούς,
την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων σε συνθήκες αβεβαιότητας.
Προγράμματα coaching εφαρμόζονται ήδη πιλοτικά σε περιφερειακές διοικήσεις, υπουργεία και εποπτευόμενους οργανισμούς, με έμφαση στη διαμόρφωση νέου μοντέλου ηγεσίας, βασισμένου στη συνεργασία, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.
Πώς εφαρμόζονται σε έναν οργανισμό;
Πολλοί οργανισμοί σήμερα δημιουργούν ολοκληρωμένα προγράμματα coaching και mentoring:
Το coaching εφαρμόζεται κυρίως σε στελέχη με στόχο την ενίσχυση της ηγεσίας, της λήψης αποφάσεων και της διαχείρισης κρίσεων.
Το mentoring προσφέρεται σε νέους εργαζόμενους ή αναδυόμενα ταλέντα, για να αποκτήσουν κατανόηση της κουλτούρας του οργανισμού και να ωριμάσουν επαγγελματικά.
Η συνδυαστική αξιοποίηση των δύο οδηγεί σε ανθεκτικές, προσαρμοστικές ομάδες με ισχυρή ψυχολογική ασφάλεια και διαρκή εξέλιξη.
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
▶️ Ποια είναι η κύρια διαφορά μεταξύ coaching και mentoring;
Το coaching εστιάζει στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων μέσω αυτοπαρατήρησης και ενίσχυσης, ενώ το mentoring εστιάζει στην καθοδήγηση μέσω εμπειρίας.
▶️ Ποιος είναι πιο κατάλληλος για ένα στέλεχος δημόσιου οργανισμού;
Το coaching, σύμφωνα και με την επίσημη εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών, προσφέρει ισχυρά οφέλη για την ηγεσία στον δημόσιο τομέα.
▶️ Μπορούν να εφαρμοστούν μαζί coaching και mentoring;
Ναι, πολλά προγράμματα επαγγελματικής ανάπτυξης τα συνδυάζουν για ολοκληρωμένη υποστήριξη.
Συμπεράσματα
Το coaching και το mentoring είναι δύο εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη. Καθένα εξυπηρετεί διαφορετικές ανάγκες, αλλά και τα δύο βασίζονται στην εμπιστοσύνη, στην ενδυνάμωση και στην πρόθεση για εξέλιξη.
Είτε είσαι στέλεχος που θέλει να ηγηθεί με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, είτε νέος επαγγελματίας που χρειάζεται καθοδήγηση, η επιλογή ανάμεσα στο coaching και το mentoring μπορεί να είναι καθοριστική για την πορεία σου.