Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον, ο επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων αποκτά καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση ενός προσωπικού και ρεαλιστικού πλάνου καριέρας.
Η μελέτη αυτή αποσκοπεί στην αξιολόγηση των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων που ενισχύουν την εκπαιδευτική και επαγγελματική ταυτότητα, προσφέροντας επιστημονικά τεκμηριωμένες κατευθύνσεις για εκπαιδευτικούς και συμβούλους.
Η διαμόρφωση επαγγελματικής και εκπαιδευτικής ταυτότητας κατά την εφηβεία και την πρώιμη ενηλικίωση αποτελεί κρίσιμη φάση, καθώς οι νέοι επιδιώκουν να ευθυγραμμίσουν τα ενδιαφέροντά τους, τις κλίσεις τους και τις φιλοδοξίες τους με τις μελλοντικές σπουδές και επαγγελματικές διαδρομές.
Η μελέτη «What’s Your Vocation? A Meta-Analysis of Interventions Tackling Youth Educational and Professional Identity» (Crocetti et al., 2024) επιχειρεί να χαρτογραφήσει και να αξιολογήσει συστηματικά τις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις που στοχεύουν σε αυτή τη διαμόρφωση ταυτότητας, εστιάζοντας τόσο στην εκπαιδευτική όσο και στην επαγγελματική διάσταση της ταυτότητας των νέων.
Μετα-ανάλυση ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων -Σκοπός και Μεθοδολογία
Οι συγγραφείς έθεσαν ως κύριο στόχο την αναγνώριση όλων των σχετικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων (συμπεριλαμβανομένων των επιστημονικών δημοσιεύσεων και της «γκρίζας» βιβλιογραφίας) και την κριτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους.
Εφαρμόστηκαν πολλαπλές στρατηγικές αναζήτησης χωρίς χρονικούς ή γλωσσικούς περιορισμούς, με τελικό αποτέλεσμα την επιλογή 17 μελετών που ικανοποιούσαν τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Συνολικά, εξετάστηκαν 3.617 συμμετέχοντες (1.049 στην ομάδα παρέμβασης και 2.568 στον έλεγχο).
Μετα-ανάλυση ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων – Κύρια Αποτελέσματα
Η μετα-ανάλυση αποκάλυψε ότι οι παρεμβάσεις είχαν σημαντική, μεσαίου μεγέθους επίδραση:
Εκπαιδευτική ταυτότητα: Cohen’s d = 0.56 (95% CI [0.35, 0.77], p < .001)
Επαγγελματική ταυτότητα:
Πρώτη μέτρηση follow-up: d = 0.51 (95% CI [0.38, 0.64], p < .001)
Τελευταία μέτρηση follow-up: d = 0.63 (95% CI [0.42, 0.84], p < .001)
Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι οι παρεμβάσεις βελτιώνουν με αξιόλογο τρόπο και τις δύο διαστάσεις ταυτότητας των νέων
Μετα-ανάλυση ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων – Ανάλυση παραγόντων τροποποίησης (Moderators)
Για να διερευνηθεί “για ποιους” και “υπό ποιες συνθήκες” οι παρεμβάσεις ήταν πιο αποτελεσματικές, πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις παραγόντων τροποποίησης σύμφωνα με χαρακτηριστικά δείγματος (π.χ. φύλο, μέση ηλικία) και χαρακτηριστικά παρέμβασης (π.χ. διάρκεια, χρονικό διάστημα μεταξύ μετρήσεων).
Καμία από αυτές τις παραμέτρους δεν βρέθηκε να επηρεάζει σημαντικά τα μεγέθη επίδρασης, υποδηλώνοντας ότι τα ωφέλιμα αποτελέσματα εμφανίζονται ομοιόμορφα ανεξαρτήτως αυτών των διαφοροποιήσεων
Μετα-ανάλυση ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων – Ποικιλία Στρατηγικών Παρεμβάσεων
Παρά τη μη διαφοροποίηση την ανάλυση παραγόντων τροποποίησης , οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι οι παρεμβάσεις που περιλήφθηκαν ήταν ποικίλες ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν:
Προγράμματα mentoring – διαπροσωπική καθοδήγηση από πιο έμπειρους ενήλικες ή ομότιμους
Ψηφιακά εργαλεία καριέρας – online πλατφόρμες και εφαρμογές καθοδήγησης
Εργαστήρια δεξιοτήτων – ομαδικές δραστηριότητες αυτογνωσίας και επαγγελματικού προσανατολισμού
Ατομικές συνεδρίες συμβουλευτικής – εξατομικευμένη επαγγελματική καθοδήγηση
Η ευρύτητα αυτών των στρατηγικών αναδεικνύει την ανάγκη για μελλοντικές συγκριτικές μελέτες που θα αποσαφηνίσουν ποιοι μηχανισμοί δράσης ευθύνονται κυρίως για την επιτυχία των παρεμβάσεων
Μετα-ανάλυση ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων – Συζήτηση και Κατευθύνσεις για Μελλοντική Έρευνα
Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για:
Καθιέρωση κοινών κριτηρίων και μεθοδολογίας στις αναφορές παρεμβάσεων, ώστε να διευκολυνθεί η συγκριτική αξιολόγηση.
Διερεύνηση μακροπρόθεσμων επιπτώσεων, ειδικά σε ό,τι αφορά τη διατήρηση των αποτελεσμάτων πέραν των αρχικών follow-up.
Εστίαση σε υποομάδες (π.χ. κοινωνικά ευάλωτα, γεωγραφικά απομακρυσμένα πλαίσια) για τον εντοπισμό ειδικών αναγκών και διαφορών στην αποτελεσματικότητα.
Συνδυαστικές σχεδιαστικές προσεγγίσεις, που να αξιοποιούν το δυναμικό τόσο της διαπροσωπικής συμβουλευτικής όσο και των καινοτόμων ψηφιακών λύσεων.
Ακολουθώντας αυτές τις κατευθύνσεις, η περεταίρω έρευνα θα μπορέσει να ενισχύσει την εφαρμογή αποδεδειγμένα αποτελεσματικών πρακτικών στον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Crocetti, E., De Lise, F., Pagano, M., Bobba, B., Maratia, F., Meeus, W., & Bacaro, V. (2025). What’s Your Vocation? A Meta-Analysis of Interventions Tackling Youth Educational and Professional Identity. Identity, 25(2), 197–215. https://doi.org/10.1080/15283488.2024.2394861 Utrecht University.